[gallery ids="18655,18656,18657,18658,18659,18660,18661,18662,18663"]

Terwijl buiten een continue stroom mussen dood vanaf het dak naar beneden stort richting de Amsterdamse Houthavens, zorgen de slim tegen elkaar opengezette schuifdeuren er voor dat de temperatuur binnen aangenaam blijft. De zomer, die zo lang op zich liet wachten, is duidelijk begonnen. Maar door het verkoelende briesje op de 2^e etage van het REM eiland is er op deze snikhete donderdag niemand die oververhit dreigt te raken. Het statige platform, in de jaren ‘60 het domein van pioniers op het gebied van commerciële televisie (ook wel iets minder flatteus aangeduid als zendpiraten), is tegenwoordig een verfijnd horeca-etablissement. En vormde 2 juli jongstleden het decor van het 3^e community event van CIONET Nederland in 2015.

Ruim 50 geïnteresseerden waren licht gekleed naar Amsterdam getogen om zich bij te laten praten over de stand van zaken op het gebied van ontwikkeling en beheer. Het moment waarop is niet lukraak gekozen. Waren de twee functionele deelgebieden immers voorheen duidelijk van elkaar gescheiden, tegenwoordig kiezen steeds meer IT-organisaties er voor ze te integreren middels DevOps. Maar wat omvat dit relatief nieuwe fenomeen nu eigenlijk precies? Wat zijn de verschillen met de traditionele Agile-Scrum methodiek? En wat betekent dat voor de organisatie en de CIO? Presentaties van en discussies met een aantal doorgewinterde experts uit het veld zouden hier vandaag een verhelderend licht op moeten gaan werpen.

Het event wordt geopend door CIONET partner Herman van Bolhuis, die ook vandaag samen met Frits Bussemaker, Jeroen Kleinhoven, Marita Vleugel en Floortje Akkerman weer voor een onberispelijke organisatie zorgt. Herman trapt af met een korte update rondom CIONET, waaruit blijkt dat de club in blakende vorm verkeert en zowel nationaal als internationaal in razend tempo groeit. Sterker nog: met bijna 5300 internationale leden is CIONET inmiddels verreweg de grootste netwerkorganisatie voor CIO’s ter wereld. Herman heet een tweetal kersverse leden in de zaal, Nick Lenten (CTO Coolblue) en Wendy Kloeg-Laeven (manager sector ICT & facility management Dunea), persoonlijk welkom en geeft hen de gelegenheid zichzelf kort voor te stellen. Hierna draagt hij het woord over aan dagvoorzitter Frits Bussemaker.

Frits, nooit verlegen om een prikkelende vraag of stelling, grijpt zonder omwegen de aandacht door het publiek te bevragen wie er 5 jaar geleden van DevOps had gehoord. Het blijft akelig stil. Ook bij 4 jaar is het slechts de wind die ruist, pas bij 3 jaar gaan er voorzichtig wat dappere handen omhoog. Het duidt de relatieve noviteit van het fenomeen aan. Frits geeft aan dat hij bij de voorbereiding voor dit event moest denken aan vruchtensapfabrikant Healthy People. Zij runnen met slechts 3 (!) man een onvoorstelbaar lean organisatie. En wat te denken van Amazon.com? Hoe vaak zouden zij eigenlijk releasen, zo werpt Frits uitdagend een nieuwe vraag de zaal in. De respons varieert van “dagelijks” tot “ieder uur” en de verbazing is groot als blijkt dat het antwoord daar met 6 seconden ver onder blijft. Terwijl de aanwezigen bijkomen van dit duizelingwekkende, science fiction-achtige getal, introduceert Frits de eerste gastspreker.

Jan de Vries, senior business IT analyst bij ASR, start zijn presentatie met een beeld van een chemische fabriek. Dit is hoe hij zijn business ziet: een 24/7, ingewikkeld en omvangrijk systeem dat door een klein aantal medewerkers wordt onderhouden. En waarbij geldt dat als het mis gaat, het ook direct goed mis is. Jan, die zichzelf afficheert als DevOps evangelist, neemt het publiek bij de hand door allereerst eens stil te staan bij wat DevOps nu eigenlijk precies omvat. De methodiek, zo zet hij in kraakheldere bewoordingen uiteen, staat voor Development en Operations in 1 team per business line. In de praktijk vertaalt dit zich in het samenbundelen van ontwikkeling, functioneel beheer, applicatiebeheer en een liaison naar technisch beheer. Wat dat betreft maakt DevOps af wat Agile begon. Elk increment, elk blokje software, blijft niet tijden lang op de plank liggen tot een periodieke release, maar gaat direct naar productie. Dit zorgt voor een kleinere batch size, decentralisatie en maakt het gemakkelijker voor testers om fouten te herleiden. ‘Fail early’ en ‘fail fast’ zo luidt het credo, in plaats van het traditionele ‘do not fail’.

Al deze veranderingen zorgen voor een hogere releasefrequentie, waardoor de pijn beheersbaar blijft. Of, zoals Jan stelt: “Het is net als naar de tandarts gaan: als je elke dag zou gaan, kan de schade nooit heel erg zijn.” Het doorvoeren van een dergelijke cultuuromslag is echter geen sinecure. Versnellen valt niet mee in de 21^e eeuw. Peter Drucker sprak in dit kader al eens van het ‘cuckoo effect’: elke innovatie zal het corporate immuunsysteem van een organisatie stimuleren om antistoffen te produceren. Volgens Jan schuilt de kunst dan ook in vakkundig change management, nodig om silo’s neer te halen en paradigma’s te shiften. Niet alleen in IT maar ook in de business waar ze nog nauwelijks beseffen welke mogelijkheden de nieuwe IT-motor biedt.

Na deze roep om verandering is het de beurt aan Jurrie van Rooijen, IT directeur bol.com, om zijn kijk op DevOps te geven. Bij bol.com, zo opent hij, heeft innovatie als cruciale factor binnen de bedrijfsvoering absolute topprioriteit. Dat moet ook wel als je een volledig geautomatiseerde organisatie runt voor ruim 5 miljoen actieve klanten, die kunnen kiezen uit 9 miljoen producten en dagelijks voor bijna een miljoen winkelbezoeken per dag zorgen. Een organisatie bovendien, die zich in een hyper competitieve en snelgroeiende markt bevindt. Het is meegroeien of ingehaald worden, aldus Jurrie. Om dit te kunnen bolwerken heeft het online warenhuis, al 7 jaar geleden, de watervalmethode afgezworen, om zo doorlooptijden te verkorten. Bol.com heeft de organisatie niet rondom specialismen ingericht, maar werkt met 35 kleine, autonome, multidisciplinaire teams, elk gefocust op een specifiek business thema. Horizontale en verticale afhankelijkheden zijn zoveel mogelijk geëlimineerd voor snelle, effectieve innovatie en maximale schaalbaarheid.

Bovenstaande ontwikkelingen effenden het pad voor de introductie van DevOps, een proces dat bij bol.com bestaat uit 4 stappen. Jurrie: “You build it, you deploy it, you run it en, heel belangrijk, you love it!” Daarbij is een open cultuur essentieel; als je tempo wilt maken gaan er gegarandeerd soms dingen fout, dus accepteer dat en lach er samen om. Bol.com organiseert in dit kader zogeheten ‘confession sessies’, waarin met veel humor de grootste “blunders” worden besproken. Kerndoel: zonder fouten geen innovatie & propageren van de boodschap dat het oké is om te falen zolang je er maar van leert.

Terwijl donkere wolken zich inmiddels samenpakken boven het platform en de wind zich ontwikkelt van verkoelende bries tot stormachtige föhn, is het aan Perry van der Weyden om een laatste voordracht te verzorgen. Perry werkt nu een jaar als hoofd-ingenieur directeur CIV en CIO bij Rijkswaterstaat (RWS), een organisatie die honderden kilometers dijken en dammen, duizenden kilometers vaar- en snelwegen, duizenden bruggen en viaducten en zo’n 100 stuwen, stormvloedkeringen en sluizen onderhoudt. Een enorme, complexe organisatie met dito IT-systemen.

Toen Perry bij RWS arriveerde, merkte hij al gauw dat hoofdzakelijk alle problemen waar hij mee te maken kreeg IT-gerelateerd waren. Vrijwel alles werd uit de markt gehaald, met een wildgroei aan verschillende systemen en verlies van controle tot gevolg. Perry’s eerste daad was dan ook het ontwikkelen van een i-Strategie, om te komen tot een uniforme, centrale aanpak. Er werd gestandaardiseerd en automatisering werd onderdeel van de core business, waarmee de dagen dat alles op het gebied van IV aan externe partijen werd overgelaten definitief voorbij waren. Een belangrijke omslag: “Never outsource your brains!”, zo houdt Perry de zaal voor. Je moet kennis bezitten van wat je hebt, om het goed te kunnen beheren. Alleen dán ben je in staat regie te voeren over je eigen infrastructuur. En voorkom je, zoals Perry tot slot in een pijnlijke doch hilarische anekdote prijsgeeft, dat software door een leverancier wordt omgewisseld en daardoor per ongeluk op een ander object geïnstalleerd raakt.

Het is een even wijze als amusante les, aan het einde van een wederom zowel informatieve als vermakelijke middag. Omdat het onweer inmiddels nadert, stelt gelegenheidsweerman Frits voor verdere discussie te bewaren voor de zomerborrel. In een sfeervolle ambiance van antieke zendapparatuur en oliekannetjes, filosoferen de aanwezigen hier hardop over hoe zij hun organisatie klaar kunnen maken voor DevOps. De kern lijkt hem daarbij, zoals zo vaak, te schuilen in het doorbreken van heersende denkramen. Het kantelen van structuren en loslaten van oude gewoontes. Als je dat voor elkaar krijgt, ben je als organisatie DevOps-proof en kun je naast resilience tests ook anti-fragility uitvoeren door een op hol geslagen digitale aap los te laten in je serverpark. Enkele vooraanstaande digitale ondernemingen, zoals bijvoorbeeld Netflix, maken al gebruik van deze zogeheten ‘Chaos Monkey’. Een doelbewuste stoorzender, waar de omroeppioniers van het REM eiland zich vroeger hoogstwaarschijnlijk geen raad mee hadden geweten. Leve de vooruitgang.

Auteur: Frank Verduijn