[gallery link="file" order="DESC" columns="4" orderby="rand"]

Het digitale speelveld is veranderlijker dan ooit, met een wereldwijde digitale transitie van organisaties tot gevolg. Zo is IT binnen de moderne organisatie al lang niet meer het exclusieve domein van een select groepje technofielen, dat vanuit hun ivoren toren in isolement opereert. De oogkleppen zijn afgeworpen, IT is een organisatiebrede verantwoordelijkheid geworden. Maar wat voor eisen stelt dit aan de organisatie? Hoe creëer je als CIO de randvoorwaarden die nodig zijn om aan de top te komen en te blijven? Deze vragen vormden het hoofdgerecht van een gevarieerd menu tijdens het eerste CIONET community event van 2014, gehouden bij Loetje aan ’t IJ.

Ruim 60 CIO’s en IT-beslissers hadden 30 januari de weg gevonden naar deze prachtige, fonkelnieuwe locatie nabij de voormalige NDSM werf in Amsterdam Noord. Tegen de achtergrond van een weids, welhaast 180 graden panorama over het water, waanden de gasten zich bijkans op de brug van een enorme olietanker. Een breed perspectief, dat perfect aansloot bij het vraagstuk van die middag. Immers, net zoals het besturen van een olietanker vergt digital leadership een ruime blik en noopt het de verantwoordelijken om continu enkele stappen vooruit te denken.

Zoals te doen gebruikelijk wordt de bijeenkomst geopend door CIONET partner Frits Bussemaker. Na een kort welkomstwoord maakt hij met één enkele presentatieslide duidelijk waarom digital leadership als thema zo actueel is, wanneer hij laat zien dat het invoeren van de term in Google maar liefst 486 miljoen zoekresultaten oplevert. Het moge duidelijk zijn: we kunnen gerust spreken van een veelbesproken onderwerp.

Als eerste gast wordt daarop de onlangs afgezwaaide oud-CIO van de Rijksoverheid Maarten Hillenaar geïntroduceerd. Deze allereerste CIO van het Rijk (en dus niet van onafhankelijke overheidsinstanties als het UWV en de KLPD, een veelvoorkomend misverstand) stond begin 2009 voor een heldere taak. De Rekenkamer had kort daarvoor in een alarmerend rapport aan de bel getrokken over de stand van het IT landschap bij de diverse overheidsonderdelen. De infrastructuur moest nodig op orde gebracht worden, het netwerk voldeed niet meer aan de vereisten en op de verschillende departementen werd teveel langs elkaar heen gewerkt.

Het doorbreken van deze ‘kokers’, waarin Defensie zich alleen met Defensie bezighield en Justitie alleen maar oog had voor Justitie, noemt Hillenaar dan ook als voornaamste resultaat van zijn werkzaamheden. Het bijeenbrengen van CIO’s van verschillende onderdelen, als in een soort introductieweek van de universiteit, maakte dat verantwoordelijkheden over de grenzen van departementen heen getrokken werden. Een absolute doorbraak in de tot dan toe vrij ambtelijke organisatie, die niet alleen een gemeenschappelijke taal en visie deed ontstaan, maar ook zorgde voor specialisatie. “De champions in hun eigen tak van sport vullen elkaar aan”, aldus de gewezen overheidsfunctionaris.

Een inspirerend verhaal, maar wat hebben al deze inspanningen eigenlijk opgeleverd, zo vraagt een andere CIONET partner, Herman van Bolhuis, zich af: “Waar staan we in Nederland, zijn we goed?” Het antwoord van Hillenaar is even kort als veelzeggend. We staan 2^e op de wereldranglijst van de VN en hoeven wat IT betreft alleen Zuid-Korea voor ons te dulden. “Geloof dus niet alles wat je in de kranten leest”, zo sluit hij zijn rede af. “Het overheidsbashen is af en toe pijnlijk destructief, maar lang niet altijd op waarheid gebaseerd.”

Iemand die ongetwijfeld ook bekend is met het fenomeen overheidsbashen is Andre Richier. Als Principal Administrator Enterprise & Industry van de Europese Commissie is hij samen met Neelie Kroes een van Europa’s belangrijkste troeven op IT gebied. Richier constateerde bij zijn aantreden in 2007 dat er (te) vaak mismatches waren tussen de vraag vanuit het bedrijfsleven en het aanbod vanuit de EC. Zo denkt ruim driekwart van de universiteiten goed bezig te zijn op het gebied van IT, terwijl 50% van de ondernemingen klaagt over een gebrek aan kennis en skills. Gevoegd bij het feit dat er ondanks een sterke groei van de IT workforce nog steeds een nijpend tekort is aan IT krachten, was het duidelijk dat er zowel op kwalitatief als kwantitatief vlak werk aan de winkel was.

Dit streven resulteerde in de oprichting van het European e-Competence Framework, belast met de lange termijn strategie voor het ontwikkelen van e-skills en het stimuleren van e-leadership. Onderzoek van de e-CF wijst uit dat de Europese vraag naar IT’ers ondanks de crisis stormachtig blijft groeien, vooral in high-skilled management IT functies als architect en business analist. Het doel is dan ook om een netwerk op te zetten van pioniers en leiders, die nationale overheden kunnen helpen om e-leadership te ontwikkelen. In dat kader lanceert het e-CF in 2014 een nieuwe campagne ‘e-skills for jobs’, om jonge mensen te stimuleren en de e-skills in Europa zo naar een hoger plan te tillen. Een soortgelijke gedachte zou later weerklinken in het pleidooi van CIONET Advisory Board Member Anneke Burger-Tebbens Torringa, die schetste welke initiatieven er momenteel op nationaal en Europees niveau ontplooid worden om meer vrouwen in de IT te krijgen.

Een laatste keynote van deze middag wordt verzorgd door Brendan Bank, CIO van online reisgigant Booking.com. Deze Nederlandse, maar internationaal geëquipeerde dotcomfirma boekt wereldwijd successen en groeit als kool. Het geheim? “No HiPPO, but customer data”; bij Booking.com is het niet de Highest Paid Person’s Opinion die de doorslag geeft, maar krijgen zelfsturende teams de ruimte om op basis van data zoveel mogelijk te innoveren. Per maand worden duizenden changes getest door de base website en een aangepaste website tegelijkertijd aan te bieden, waarna sec gekeken wordt welke van de twee meer boekingen oplevert. Is dat de laatste variant, dan wordt de change doorgevoerd. Zo niet, dan is het terug naar de tekentafel voor een volgend idee. Fail fast, fail cheap.

Deze cultuur van empowerment vindt zijn oorsprong in de organisatiestructuur. Booking.com heeft de hiërarchische piramide omgekeerd, waardoor de zelfsturende teams dicht op de business staan en het topmanagement zich niet met de veranderingsprojecten bemoeit. De teams zijn daardoor onafhankelijk en krijgen veel vrijheid. “Het is control vs commitment”, zegt Brendan, “wij kiezen voor commitment en om dat te bewerkstelligen laten we control soms vieren.” Hij sluit af met zijn kijk op digital leadership, waar een duidelijke visie uit spreekt: ‘empowering craftsman to interact with the customer through data, makes the difference between being right and being succesful’.

Het slotakkoord is voor Frits Bussemaker, die bij het sluiten van de markt nog een heuglijke mededeling heeft. Als bloeiende netwerkorganisatie heeft CIONET namelijk recent haar 500^e lid mogen begroeten. Annemiek van Jole (gemeente Haarlemmermeer) blijkt het halve duizendtal vol gemaakt te hebben en ontvangt voor haar aandeel in deze mijlpaal een leuk presentje in de vorm van een coaching kalender. Met een keur aan inspirerende sprekers, geanimeerde discussies en een gezellige naborrel is er echter niemand die met lege handen naar huis gaat. Van deze even onderhoudende als inspirerende dag neemt een ieder immers waardevolle lessen mee, die vervolgens als een verkwikkend elixer verder verspreid kunnen worden binnen de organisatie. Zoals het een echte digital leader betaamt.

Auteur: Frank Verduijn