Tijdens het Nationaal Management & IT Symposium is Astrid Oosenbrug (PvdA) is uitgeroepen tot Digital Leader of the Year. Ze kreeg de prijs die wordt uitgereikt namens CIONET en ITWNET uit handen van de vorige winnaar - Michel van Hout (CIO van Transavia). Hij roemde het Tweede Kamerlid om haar niet aflatende inzet voor een beter digitaal landschap voor burgers en de overheid zelf. Zelf is ze erg bezorgd over het digitale kennisniveau in de Tweede Kamer. Michel zelf is dat ook en doet hieronder een pleidooi voor digicratie.
Het wereldwijde project van de digitalisering van de samenleving kent geen projectmanager of planning. En toch gebeurt het. Met een duizelingwekkende snelheid en met nieuwe vertrekpunten.
Ten eerste is er “meer” van alles. Wereldwijd is er meer geletterdheid, zijn er meer kinderen die overleven, is er meer voedsel, is er meer democratie, is er meer informatie, is er meer middenklasse, er is meer kennis. Kortom: we leven niet meer in een tijdperk van schaarste, maar in een tijdperk van overvloed.
Ten tweede is er “mobiliteit”. Mobiliteit qua wonen en werken, mobiliteit qua verplaatsing over de wereld voor vakantie-, economische- of welzijnsdoeleinden. Er is mobiliteit qua informatiedragers. En er is grenzeloosheid qua informatie.
Ten derde is er een revolutie gaande qua “mentaliteit”. Wat mensen vroeger als vanzelfsprekend ervoeren, wordt nu ter discussie gesteld. Een arts, een notaris, een burgemeester, een leidinggevende: hun autoriteit en oordeel is niet meer vanzelfsprekend.[1]
Kort gezegd durf ik het wel aan om te zeggen dat de samenleving door al deze ontwikkelingen “disrupted” is en dat de relatie tussen burgers en overheid enorm op spanning wordt gezet.
De overheid worstelt met het geven van de antwoorden en staat bij voortduring onder druk als leverancier van kaders, besturing, orde en veiligheid. Immers, een economie zonder een sociaal gezicht is barbaars. Een sociaal gezicht zonder economie is utopisch. Het vooruitbrengen van de economie en het sociale gezicht zonder diepgaande kennis en intensief gebruik van digitalisering is ronduit stupide.
Laat ik daarom een paar simpele voorbeelden geven, waarvan ik droom:
Ik droom van het wegnemen van zoveel mogelijk frictiepunten voor de burger. Van een bureaucratie naar een digicratie. Een samenleving waarbij de overheid de kansen pakt om kosten te reduceren en de kwaliteit van de samenleving te verbeteren. En waarbij de overheid een voorbeeldrol pakt en daarmee een lerende burger creëert.
Dit vraagt om een andere benadering en vertrekpunten.
Ten eerste vraagt een digicratie iets anders dan de huidige manier van het land besturen alleen. Digitaliseren vraagt immers om keuzes maken, risico’s nemen en accepteren dat alles zich in een ß-versie bevindt en niets af is.
Ook zal er inzicht moeten komen in het geld dat de overheid aan ICT uitgeeft. Dat inzicht is er nu niet!
De overheidsbegroting per departement, landelijk, provinciaal, gemeentelijk is inzichtelijk. Echter nergens is bekend wat wij als samenleving uitgeven aan ICT.
Het komt dus op een bierviltje aan, maar rekent u even met mij mee.
De overheidsbegroting is 264 miljard, met sociale zekerheid (79 mld) en de zorg (75 mld) als onbetwiste koplopers. Onderwijs is (met 34 mld) een goede derde.
Laat 10% hiervan ICT-uitgaven zijn, dan hebben we het over 26 miljard. Laat hier door doelmatiger werk en hergebruik van oplossingen 20% bespaard op kunnen worden. Dan hebben we het over ruim 5 miljard aan kansen.
Kansen om onze samenleving beter te maken of te investeren in onze digitale veiligheid. Er zijn voldoende thema’s die (een del van) 5 miljard kunnen gebruiken.
We moeten dus aan de bak. Het digitale bewustzijn bij de overheid moet omhoog
Daarnaast moet er een nationale en gecoördineerde aanpak komen om boven water te halen wat we uitgeven om dit vervolgens doelmatiger in te zetten. En we moeten laten besturen langs de wetten van de digicratie, niet die van de bestaande bureaucratie.
Hierin hebben we allemaal een rol. Mijn oproep aan U is : pak die handschoen op. Help. Draag het uit. Bevraag. Zeker nu in verkiezingstijd.
[1] Vrij naar M. Naim, Het einde van de macht, 2013, Perseus Books Group, New York